یوهان کاسپار مرتز؛ عصاره‌ی گیتاری یک دوران
گردآوری و ترجمه: بابک ولی‌پور
یوهان کاسپار مِرتز (Johann Kaspar Mertz) احتمالا بیش از هر موسیقیدانی در عصر خود در اروپای مرکزی در مقام آهنگساز و نوازنده درگیر گیتار بوده است. او نوازنده‌ای ویرتوز در بالاترین سطح بود که بابت تورهای موسیقایی مستمر خود در اروپا مورد تحسین فراوان قرار داشت. همچنین آهنگسازی مورد احترام بود که بسیاری از آثارش در حوزه‌ی گیتار -شامل تنظیم‌هایی از آثار مشهور اپرا و آوازی و سایر منابع- هنوز به طور گسترده مورد توجه قرار دارند. مشهورترین وتحسین شده‌ترین اثر اصیل او Bardenklänge نام دارد که در سال ۱۸۴۷ ساخته شده است. این اثر شامل دو مجموعه قطعه است که روح «شومان» و طنین آثاری از او نظیر Carnaval و Kreisleriana را در خود دارد. در میان تنظیم‌های شناخته‌شده‌تر مرتز می‌توان به شش آواز شوبرتی (۱۸۴۵) اشاره کرد. هرچند آثار مرتز از دهه‌ی ۱۹۹۰ به شایستگی مورد توجه قرار گرفت اما هنوز در رپرتوار استاندارد موسیقی جایگاه درخور خود را نیافته است. البته بخش خوبی از تلاش‌های مرتز خوشبختانه به واسطه‌ی ضبط‌های دو دهه‌ی گذشته به صورت گسترده‌ای در دسترس قرار گرفته است.
Romance از مجموعه‌ی Bardenklänge ساخته‌ی مرتز با نوازندگی پاول اشتایدل
یوهان کاسپار مرتز متولد ۱۷ آگوست سال ۱۸۰۶ در«پازنی» (Pozsony) مجارستان است. در برخی منابع محل تولد او شهر «پرسبورگ» که امروزه براتیسلاوا در اسلواکی است ذکر شده است. او در کودکی استعداد چشمگیری در نوازندگی گیتار و فلوت بروز داد اما شرایط نابسامان اقتصادی خانواده او را از رشد بیشتر بازداشت. او از دوازده سالگی با تدریس موسیقی به خانواده‌اش در تامین هزینه‌ها کمک کرد.
سرانجام مرتز بیشتر انرژی‌اش را وقف گیتار کرد هرچند این مهم تا ۳۴ سالگی که مصادف با مهاجرتش به وین و آغاز فعالیتش به عنوان گیتاریست کنسرتی است، محقق نشد. در آنجا او ابتدا در نقش گیتاریست دربار استخدام شد و کمی بعد اولین تور اروپایی‌اش را آغاز کرد. در این تور او توقف‌هایی در لهستان و روسیه داشت. مرتز عموما در کنسرتهایش از گیتار ۱۰ سیم استفاده می‌کرد. او با همسرش، «ژوزفین پلنتین» (Josephine Plantin) در یکی از همین کنسرتها آشنا شد. ژوزفین پیانیست بود و آنها در سال ۱۸۴۲ در شهر پراگ ازدواج کردند.
Fantaisie hongroise از ساخته‌های مرتز با نوازندگی دیوید راسل
طی سالهای ۱۸۴۶ تا ۱۸۴۸ کنسرتهای مرتز به علت بیماری به حالت تعلیق درآمد. بیماری جدی او ناشی از سوءمصرف استریکنین بود. او از این ماده‌ی سمی برای کاهش عوارض ناشی از بیماری عصبی‌اش استفاده می‌کرد. اثر مشهورش با نام Bardenklänge را در طی دوران نقاهتش ساخت. این مجموعه احتمالا تحت تاثیر پیانو نوازی همسرش است که خود او نیز متاثر از رپرتوار رومانتیک دورانش بود. آنچه درباره آثار مرتز جلب توجه می‌کند، تاثیری است که او از پیانیستهای مشهور نظیر شوپن، مندلسون، شوبرت و شومان گرفته است؛ این در حالی است که برخی از آهنگسازان بزرگ گیتار همعصر او نظیر آگوادو و فرناندو سور از آهنگسازانی همچون موتزارت و هایدن تقلید می‌کردند.
از مرتز آثار متعددی برای تکنوازی و دونوازی گیتار کلاسیک به جا مانده است. همچنین او آثاری برای همنشینی گیتار با سازهای ویولون، فلوت و آواز ساخته است. انواع فرم‌های رقص نظیر «لندلر»، والس، پولونِز، مازورکا و رقص‌های مجار در آثار مرتز مورد توجه قرار گرفته است. در آثار او آرپژهای سریع که ملودی‌ها را همراهی می‌کنند و آکوردهای کاسته و مدولاسیون‌های ناگهانی به وفور شنیده می‌شود.
Ständchen ساخته‌ی فرانتس شوبرت، تنظیم شده برای گیتار توسط یوهان کاسپار مرتز، با اجرای مارسین دیلا
از ۱۸۴۸ مرتز دوباره فعالیتهای مربوط به کنسرت را پی گرفت. در این دوره همسرش نیز او را در دونوازی‌های گیتار و پیانو همراهی کرد. در سال ۱۸۵۶ مرتز در یک مسابقه آهنگسازی شرکت کرد. این مسابقه با پشتیبانی نیکولای پتروویچ ماکاروف، ثروتمند و نجیب‌زاده‌ی روس، در شهر بروکسل برگزار شد.کمی پیش از اعلام نتیجه‌ی مسابقه مرتز در ۱۴ اکتبر ۱۸۵۶ در وین درگذشت. او با آثاری به نامهای Fantasie Hongroise، Fantasie Originale و Le Gondolier اپوس ۶۵ فاتح مسابقه اعلام شد.
منابع:
https://www.classicalconnect.com
آخرین دیدگاهها