گیتار مثل اسبی سرکش است، از آن درست سواری بگیرید
گزارش مستر کلاس گیتار کلاسیک دکتر سیمون آیوازیان
نوشتهی بابک ولیپور
اولین جلسه از پروژه مسترکلاسهای ماهانه گیتار کلاسیک، به همت آکادمی موسیقی کوشا در جمعه ۱۹ شهریور ۱۳۹۵ برگزار شد. «سونوریته در گیتار کلاسیک» عنوان بخش نظری این جلسه بود که توسط دکتر سیمون آیوازیان ارائه شد.
سونوریته از مهمترین مواردی است که در مقبولیت و زیبایی کار نوازندگان مورد نقد و داوری قرار میگیرد. دکتر آیوازیانِ ،از قدیمیترین مدرسین گیتار کلاسیک در کشورمان، با اشاره به تجربیات خود در تدریس و داوری امتحانات و مسابقات یکی از ضعفهای مهم در گیتارنوازی را ضعف در کیفیت صدایی دانستند.
ایشان از سه مرحله مهم در کار یک نوازنده نام بردند که عبارت است از:
۱) شناخت: آنچه که مینوازیم را از حیث فرم و دورهی موسیقایی ویژگیهای آن باید بشناسیم. باید بدانیم اگر قطعهای که قصد اجرایش را داریم از ساز دیگری تنظیم شده، آن ساز چه بوده و روی آن به چه شکل اجرا میشود. این مساله به خصوص در دورهی باروک اهمیت دارد.
۲) احساس: در هر هنری با احساس سر و کار داریم. نوازنده باید احساس را به ناظر یا شنونده منتقل کند.
۳) عمل: برای انتقال احساس نیازمند عمل هستیم.
هریک از این بخشهای سه گانه اگر درست انجام نشود ما تبدیل به تکنیسین میشویم. وقتی در قضاوتهایمان از کسی تعریف میکنیم که «شیرین» ساز میزند منظورمان آن است که او با کیفیت صدایی مطلوب ساز میزند. برای رسیدن به چنین کیفیتی باید آهسته تمرین کرد. در تمرین قطعات سریع هم برای رسیدن به کیفیت مطلوب سرعت را کم کنید. سرعت زیاد دشمن کیفیت است.
عکس از فهیمه ادیب
دکتر آیوازیان با اشاره به نبود منابع گیتاری در ایران در ۵۸ سال پیش زمانی که ایشان نواختن گیتار را آغاز کردند بر اهمیت تکنیک و روشهای صحیح نوازندگی تاکید کردند. آندرس سگوویا و کتاب او «گیتار و من» از مهمترین راهنماهای دکتر آیوازیان در رشد گیتارنوازیشان بوده است. در این بخش از کلاس در مورد استیلهای مختلف دست راست نوازندگان توضیحاتی داده شد و ویژگیهای فیزیک بدن نوازندگان در انتخاب استیل مناسب مورد بحث قرار گرفت. دکتر آیوازیان تاکید کرد که معلم نباید استیل خودش را به همه هنرجویان تحمیل کند بلکه صدادهی مناسب در اولویت است. ایشان خاطرهای را بازگو کردند از تلاش خود برای ضبط یکی از قطعاتی که آندرس سگوویا آن را نواخته است. هرچند تمام نتها در ضبط آقای آیوازیان صحیح نواخته شده اما طبق گفته ایشان حاصل کار با آنچه که سگوویا ضبط کرده بسیار متفاوت بوده است. آنچه باعث تفاوت شده همان سونوریته است و فرق نوازندگان بزرگ در همین کیفیات صوتی است.
در مورد صداپردازی و سهم دستهای راست و چپ در آن آقای آیوازیان معتقد است که هرچند دست راست بر طبق آنچه که سگوویا میگوید نقشی اساسیتر از دست چپ دارد اما همان نقش کمتر دست چپ در ماحصل کار بسیار مهم است. ایشان یکی از تفاوتهای نوازندگان حرفهای با دیگران را در ویبراسیون دست چپ میدانند و استفاده از ویبرهای کوچک و سریع را به عنوان یکی از نکات مهم در صداپردازی خوب لحاظ میکنند. در زمینه شکل ناخنهای دست راست کتاب Pumping Nylon نوشته اسکات تنانت به عنوان مرجعی مناسب به نوازندگان معرفی شد. دکتر آیوازیان توصیه کرد: «دو قوس طولی و عرضی ناخن در شکل دهی باید مورد توجه قرار گیرند؛ تا جای ممکن از ناخن مصنوعی استفاده نکنید مگر آنکه ناخنتان اصلا مناسب نوازندگی نباشد.»
یکی از تزهای آندرس سگوویا در آوردن صدای کامل از نتهاست. هرچند خود سگوویا با استیل خاصی در دست راست اقدام به این صداپردازی میکرد اما برای رسیدن به کیفیت صدایی نظیر آنچه که سگوویا مینواخت الزاما نباید دست راست را مانند او روی گیتار قرار داد. در اینجا کلامی از سگوویا نقل شد که در آن گیتار را مانند اسبی سرکش میداند که وظیفه نوازنده سواری گرفتن مطلوب از آن است. سگوویا همواره بر استقلال انگشتان تاکید داشته است و یکی از مثالهای مشهور در استفاده از این قابلیت اجرای شاکون باخ است که در آن ملودی را در برخی بخشها انگشت میانی (m) مینوازد.
دکتر آیوازیان به تمام کسانی که قصد دارند گیتار را جدی دنبال کنند توصیه کرد که تا جای ممکن از گیتارهای خوب و قابل قبول استفاده کنند؛ تمرینهای گام و آرپژ و ترمولو بر روی سیم دوم را در برنامه روزانه خود داشته باشند. صحیح بنشینند و تعادل را در بدن خود برقرار کنند. ایشان هشدار دادند که بسیاری از نتهایی که در فضای مجازی در دسترس است دقیق نیستند و باید از آنها اجتناب کرد.
پروژه مستر کلاسهای ماهانه گیتار کلاسیک با مدیریت بابک ولیپور بر آن است تا با تاکید بر جنبههای مهم از کار نوازندگی و مباحث موسیقی همراه نوازندگان گیتار ایران باشد. . به این منظور با دعوت از مدرسان و برنامهریزی دقیق بر اساس نیازها و اولویتهای گیتار ایران مسترکلاسهایی به صورت ماهانه برگزار خواهد شد. برای پیگیری برنامهها با سایت رسمی بابک ولیپور به نشانی www.babakvalipour.com در ارتباط باشید.
عکس از فهیمه ادیب
سلام. وقت بخیر. این مسترکلاسها در حال حاضر هم برگزار میشوند؟
و برای حضور از چه طریقی باید اقدام کنیم؟
سلام
این کلاس در سال ۹۶ برگزار شد. در صورت برگزاری مجدد از طریق سایت اطلاعرسانی خواهم کرد.