روز جهانی کتاب کودک و ضرورت کتابخوانی

نوشته‌ی بابک ولی‌پور

۱۳ فروردین (۲ آپریل) زادروز هانس کریستین اندرسن (۱۸۰۵-۱۸۷۵) روز جهانی کتاب کودک نام دارد. این نویسنده دانمارکی  تحصیلات منظمی نداشت و در دوران دبیرستان از همکلاسی‌هایش چند سالی بزرگتر بود. معلم‌ها استعدادهای مختلف او در ادبیات و موسیقی را چندان جدی نمی‌گرفتند اما او تنهایی و رنج خود را با پرداختن به هنر التیام بخشید. حمایتهای خاندان سلطنتی از هانس نوجوان و برخی قراین در داستانها و دوستی‌هایش شایعه‌ای را بر سر زبانها انداخت که اندرسن فرزند نامشروع پادشاه دانمارک است. هنوز این فرضیه طرفدارانی دارد؛ باری آنچه از اندرسن به جا مانده است فراتر از چنین نسبتهایی قرار می‌گیرد. میراث او برای نسل‌های متعدد در سرتاسر جهان بسی بیشتر از نام پادشاهان دانمارک ارزشمند و اثرگذار بوده است.

پس از گذشت حدودا ۲۰۰ سال، هنوز آثار اندرسن خوانده می‌شوند و بحث‌های مختلف پیرامون آنها در جریان است.  او افسانه‌های کهن را با تخیل خود چنان می‌آمیخت که نه تنها برای کودکان بلکه برای سنین مختلف پرجاذبه  بود. هرچند مضمون برخی از داستانهای او تلخ و غم‌انگیز است اما انسانیت، دوستی و امید، جهان داستانی او را آکنده است. برای اندرسن داستان صرفا به جنبه‌ی سرگرم کننده آن خلاصه نمی‌شود بلکه سویه‌های تربیتی و اخلاقی در آن اهمیت دارد. او بخشی از زیست خود را در داستانهایش بازنمایی کرد. علاوه بر ترجمه‌های مختلف از داستهان‌های هانس کریستین اندرسن به زبان‌های مختلف، آثار سینمایی متنوعی نیز بر اساس نوشته‌های او ساخته شده است. جوجه اردک زشت، پری دریایی کوچک، دختر کبریت فروش و ده‌ها داستان دیگر از نوشته‌های اندرسن با گذشت دو قرن هنوز برای کودکان خواندنی و تامل برانگیزند.

روز جهانی کتاب کودک بهانه خوبی است برای گفتگو با کودکان درباره کتاب و دعوت از آنها برای کتابخوانی. بر همه‌ی کسانی که با کودکان در ارتباطند، از والدین گرفته تا معلمین واجب است که کودکان را تشویق به خواندن کتابهای خوب کنند. کودکی که اعضای خانواده خود را در حال مطالعه می‌بیند به تدریج کتاب و گفتگو درباره آن را جدی تلقی می‌کند. روز جهانی کتاب کودک می‌تواند روز جهانی کتابخوانی اعضای خانواده و مدرسه نام بگیرد. برای رسیدن به اجتماعی بهتر و پویاتر، رشد فرهنگ فردی ضروری است و کتابخوانی نقشی محوری در این فرایند ایفا می‌کند. رشد تفکر انتقادی و تفکر خلاق در کودکان بدون کتابخوانی و تمرین آداب گفتگو ناقص و ضعیف خواهد بود. در سالهای اخیر ناشران مختلف داخلی  آثار ارزشمندی را در حوزه کودک منتشر کرده‌اند (نام برخی از ناشرین را در پایان متن آورده‌ام). باید تلاش کنیم تا همه کودکان همچون کودک داستان “لباس تازه امپراتور” که با صداقت و بدور از حسابگری‌های دون حقیقت را بر زبان آورد، رشد کنند و مطالعه را در ردیف مهمترین امور قرار دهند.

در ادامه اسامی برخی ناشرین که در حوزه کودک آثار در خور منتشر کرده‌اند را  آورده‌ام. این فهرست بر اساس مطالعات شخصی‌ام گردآوری شده و طبیعتا همه ناشرین خوب را شامل نمی‌شود.

.آفرینگان (وابسته به نشر ققنوس)

.افق

.پرتقال

.پرنده آبی (وابسته به انتشارات علمی و فرهنگی)

.پیدایش

.شهرتاش

.طوطی (وابسته به انتشارات فاطمی)

کیمیا (وابسته به نشر هرمس)

.مریم (وابسته به نشر مرکز)

.هوپا