انشا، داستانی درباره زیستن در فضای دیکتاتوری
نوشته بابک ولیپور
زندگی در فضای استبداد زده و امنیتی ارتباط افراد و مناسبات اجتماعی را تحت تاثیر قرار میدهد. برخی خانوادهها سعی میکنند کودکانشان را از مسائل اجتماعی و سیاسی دور نگه دارند؛ آنها چنین استدلال میکنند که کودک هنوز درک لازم برای مواجهه با این امور را ندارد و باید کودکیاش را بکند. دیر یا زود کودک به واسطه حضور در جامعه و گفتگو با هم سن و سالانش متوجه مشکلات و تفاوتها میشود. وقتی پدرِ دوست و همکلاسیاش بابت مبارزه سیاسی با حکومت دستگیر میشود، وقتی در مدرسه با برخوردهای پلیسی روبرو میشود و تبعیضها را در جامعه میبیند، دیگر نمیتوان او را به سکوت دعوت کرد و سوالاتش را نادیده گرفت.
داستان “انشا” نوشتهی “آنتونیو اسکارمتا” برشی کوتاه از زندگی کودکی به نام “پدرو” را به تصویر میکشد که عاشق فوتبال است. رویایش داشتن یک توپ خوب چهل تکه است و موفقیت را در گل زدن میبیند. پدر و مادر پدرو هر شب به رادیو گوش میدهند و واژه دیکتاتور برای پدرو بدون آنکه معنای آن را بداند طنین آشنا دارد. او بابت آنچه برای پدر و مادرش مهم است کنجکاو نیست اما اتفاقاتی که برای همبازیان و همکلاسیهایش افتاده به دغدغه او تبدیل میشود.
دیکتاتور احتمالا رویکرد خانواده مبنی بر مخفی کردن موضوعات سیاسی و کنجکاوی در مورد کودکان را میپسندد اما از آنجا که خود به دنبال تربیت ایدئولوژیک کودکان است دست به کار میشود و آنها را در برابر پرسشهای متعدد قرار میدهد. ذهن آنها درگیر مصادیقی میشود که دیل مفاهیمی آزادی بیان، سیاست، حقوق شهروندی و تضاد طبقاتی دسته بندی میشود. پدرو از خانوادهاش درباره دیکتاتوری میپرسد، آنها از پاسخ طفره میروند اما او در موقعیتی خطیر مجبور به تصمیم گیری درباره سرنوشت خود و خانوادهاش است.
“انشا” احساسات و تردیدهای متفاوتی را در مخاطب برمیانگیزد. کودک و بزرگسال میتوانند مخاطب آن باشند. داستان چند لایه دارد و پرسشهای زیادی را به میان میکشد. داستان محتوایی آشنا دارد و نگاهی انسانی و عمیق را مطرح میکند.
انتشارات شهرتاش کتابهای خوبی را در راستای فلسفه برای کودکان و تفکر انتقادی منتشر کرده است، “انشا” یکی از آنهاست. این داستان و بسیاری دیگر از آثاری که در حوزه فلسفه برای کودکان در جهان و ایران منتشر شدهاند، مناسب جمعخوانی و پرسش و پاسخ است. این داستان را بزودی در حلقه کندوکاوی که متشکل از کودکان سالهای پایانی دبستان است خواهم خواند و بر اساس دغدغههای حاضرین به همفکری مشغول میشویم. پیشنهاد میکنم این کتاب را در برنامه مطالعه خود و کودکتان قرار دهید، ارزشش را دارد.
بابک ولیپور
آخرین دیدگاهها