چطور نوازنده گیتار کلاسیک خوبی باشیم؟ (۱۰ نکتهٔ کاربردی)

مقدمه

نوازندگی گیتار کلاسیک یکی از زیباترین و جذابترین مسیرهای یادگیری موسیقی است. بسیاری از هنرجویان در ابتدا با این پرسش روبه‌رو می‌شوند: چطور می‌توان یک نوازنده گیتار کلاسیک خوب شد؟

پاسخ این پرسش ترکیبی از انتخاب معلم مناسب، برنامه‌ریزی واقع‌بینانه، تمرین منظم، درک تئوری موسیقی، انضباط شخصی و عشق به ساز است. در این مقاله با الهام از تجربه نوازندگان سازهای مختلف و به خصوص گیتار ده نکته کلیدی برای پیشرفت در این مسیر را مرور می‌کنیم.

چرا گیتار کلاسیک؟

گیتار کلاسیک تنها یک ساز نیست؛ پلی میان فرهنگ‌هاست. ابزاری است که با آن می‌توان سبک‌های مختلف موسیقی و دوره‌های مختلف تاریخ موسیقی را گرد هم آورد:

• در اسپانیا، ریشه‌های عمیق فلامنکو به گیتار شخصیت منحصربه‌فردی داده‌اند. موسیقی اسپانیایی به خوبی روی گیتار کلاسیک اجرا می‌شود.
• بسیاری از موسیقی‌های مشهور روی گیتار قابلیت اجرایی دارند. برای هر علاقه‌مند به موسیقی اجرای نغمه‌های آشنا می‌تواند جذاب باشد؛ گیتار این امکان را به شما می‌دهد.
• گیتار سازی چند صدایی است. قابلیت اجرای موسیقی پلی‌فونیک را دارد و همراه بسیار خوبی برای آواز و سایر سازهاست.
• صدا در آوردن از گیتار آسان است. صدای دلنشینی دارد و براحتی می‌توان آن را حمل کرد.

در ایران هم علاقه‌مندان روزبه‌روز بیشتر به گیتار کلاسیک روی می‌آورند، چون این ساز هم قابلیت اجرای موسیقی غربی را دارد و هم می‌تواند با ریشه‌های موسیقی شرقی ترکیب شود. موسیقی پاپ ایرانی نیز با گیتار براحتی اجرا می‌شود.

۱۰ نکته برای تبدیل شدن به یک نوازنده گیتار کلاسیک حرفه‌ای

۱. انتخاب ساز مناسب

اولین قدم داشتن سازی با کیفیت و صدای مناسب است. حتی مبتدیان هم باید سازی انتخاب کنند که صدای قابل قبول و دسته راحت داشته باشد. این موضوع هم انگیزه تمرین را بالا می‌برد و هم پیشرفت را سریع‌تر می‌کند. از خریدن سازهای متفرقه و دارای صدای بی‌کیفیت خودداری کنید.

۲. وضعیت بدنی و نشستن صحیح

وضعیت بدن تأثیر مستقیمی بر کیفیت نوازندگی دارد. نوازنده خوب کسی است که بدنش با ساز در تعادل باشد رها بودن و بی‌انقباض نواختن یکی از اهداف هر نوازنده جدی است. استفاده از زیرپایی گیتار یا صندلی مناسب به شما کمک می‌کند تا از مشکلات عضلانی در آینده جلوگیری کنید.

۳. تمرین روزانه و منظم

در ژاپن روش کایزن (Kaizen) یا پیشرفت تدریجی یکی از خصلت‌های رایج میان مردم است. ایده کایزن بر این اصل مبتنی است که تغییرات کوچک و روزمره اگر به طور مداوم تکرار شوند و به عادت تبدیل شوند، در دراز مدت شاهد پیشرفت‌های بزرگ خواهیم بود. همین اصل در موسیقی هم کاربرد دارد: تمرین کوتاه اما روزانه (مثلاً ۳۰ دقیقه) از تمرین‌های پراکنده و طولانی مؤثرتر است.

۴. شناخت تئوری موسیقی

تئوری موسیقی پایۀ فهم قطعات است. بدون آن، نوازندگی آن عمقی که باید داشته باشد را پیدا نمی‌کند. یادگیری گام‌ها، ریتم‌ها و آکوردها باعث می‌شود درک بیشتری از آنچه می‌نوازید پیدا کنید.

۵. استفاده از منابع معتبر بین‌المللی

کتاب‌های آموزش معتبر نظیر متد گیتار پارکنینگ، دوره گیتار آکسفورد، کتاب آموزشی آرون شیرر و … در کنار کتاب‌های تکنیک مشهوری همچون پامپینگ نایلون نوشته اسکات تنانت می‌توانند یک علاقه‌مند به گیتار کلاسیک را در مسیر درست هدایت کنند. اتودهای کارکاسی، جولیانی، تارگا، لئو بروو و هیتور ویلالوبوس برای هر نوازنده جدی گیتار کلاسیک پر از ایده‌های جذاب و فرصت‌هایی برای رشد است.

۶. تکنیک مناسب

تکنیک‌هایی مثل اسلر، آرپژنوازی و ترمولو نیازمند تمرین روزانه و دقیق هستند. باید تمرین‌ها را طوری طراحی کرد که تکنیک‌های مختلف در آنها مورد بررسی قرار بگیرند.

۷. گوش دادن به اجراهای بزرگان

برای یادگیری بهتر، باید به آثار اساتید گوش کنید. اجراهای آندرس سگوویا، دیوید راسل، جولین بریم، جان ویلیامز و پپه رومرو نه تنها الهام‌بخش هستند، بلکه به شما می‌آموزند چگونه یک قطعه را از نظر موسیقایی تفسیر کنید. البته نوازندگان بسیار خوبی امروز از طریق یوتیوب و سایر رسانه‌ها در دسترس ما هستند و باید در شناخت آن‌ها کوشید.

نوازندگان صاحب نام گیتار کلاسیک

۸. ضبط و ارزیابی خود

شنیدن صدای خودتان از بیرون بسیار مؤثر است. ضبط تمرین‌ها به شما کمک می‌کند ضعف‌ها را پیدا کرده و مسیر پیشرفتتان را بهتر درک کنید. برای ضبط روال منظم داشته باشید و آن را در برنامه تمرین هفتگی خود بگنجانید.

۹. مدیریت اضطراب صحنه

ترس از اجرا در جمع برای بیشتر هنرجویان طبیعی است. تمرین ذهن‌آگاهی (Mindfulness) و اجرای تمرینی در مقابل دوستان نزدیک به کاهش اضطراب کمک زیادی می‌کند. به جای از بین بردن استرس، یاد بگیرید که استرس را با خود همراه کنید و برخوردی طبیعی با آن داشته باشید.

۱۰. صبر و عشق به موسیقی

مهم‌ترین نکته این است که عجله نکنید. نوازندگی گیتار کلاسیک سفری طولانی است. کسانی موفق می‌شوند که عاشق این مسیر باشند، از سختی‌ها فرار نکنند و برنامه‌ریزی داشته باشند. بارها شنیده‌ایم که راه مهم‌تر از مقصد است. با ایده‌آل‌گرایی و عجله انگیزۀ خود را کم نکنید.

جمع‌بندی

برای تبدیل شدن به یک نوازنده گیتار کلاسیک حرفه‌ای، لازم است مجموعه‌ای از مهارت‌ها و عادت‌ها را در خود پرورش دهید: انتخاب ساز مناسب، نشستن صحیح، تمرین روزانه، درک تئوری موسیقی، گوش دادن به اجراهای بزرگان و مدیریت استرس. اگر با صبر و علاقه پیش بروید، این مسیر هر روز برایتان لذت‌بخش‌تر خواهد شد.

نوشتهٔ بابک ولی‌پور